¼ làng làm homestay
Dẫu việc đi lại có nhiều khó khăn những Pác Ngòi vẫn là điểm du lịch thu hút hàng nghìn khách nước ngoài ghé thăm mỗi năm. Vao những năm 1996 - 1997, một cặp vợ chồng người Pháp đã chú ý tới Ba Bể và bắt đầu đưa những đoàn khách Pháp đầu tiên đến bản, tạo ra dịch vụ homestay ở đây.
Gia đình ông Ngôn Văn Toàn, Bí thư Chi bộ thôn khi đó chính là gia đình đón khách đầu tiên và là một trong những hộ hiếm hoi có nhà cửa khang trang, ngăn nắp đủ để đón khách, mà lại biết tiếng phổ thông. Hiện nay, nhà nghỉ Khánh Toàn của ông vẫn là nơi thu hút khách nhất với dịch vụ chuyên nghiệp nhất.
Trải qua 20 năm, trong 97 hộ của bản, đã có 24 hộ làm homestay. Mọi người bảo ban nhau đoàn kết, vì làm ăn được thì tất cả được nhờ. Nhà nào có điều kiện thì mở homestay, nhà nào chưa có điều kiện thì tham gia đội văn nghệ, trồng rau, nuôi lợn, câu cá hồ để bán cho khách. Cả thôn có 4 đội văn nghệ, 32 người, buổi tối nấu cơm cho khách, đến giờ thì biểu diễn văn nghệ, sáng hôm sau lại đi nương. Còn có đợt tổng kết thường niên xem ai làm tốt, ai làm không tốt để mọi người cùng rút kinh nghiệm.
“Giữ” bản sắc truyền thống
Ngày nay, bản Pác Ngòi vẫn còn gìn giữ được những nét đẹp trong bản sắc văn hóa dân tộc. Rừng núi, khí hậu, văn hoá gia đình... du khách đều rất thích, nhiều người nước ngoài cũng quay lại 2 - 3 lần. Mỗi năm, thôn đón từ 1.200 - 1.500 khách nước ngoài. Theo tính toán của người dân Pác Ngòi, mỗi khách chi tiêu khoảng 500.000 đồng/ngày đêm, đem lại nguồn thu nhập lớn cho làng.
Nơi đây hiện đã được trang bị đầy đủ công trình phụ, được thúc đẩy tập huấn khai thác du lịch hướng tới bảo tồn, cách phục vụ khách, mở lớp tiếng Anh. Nhờ đó, người dân đã hình thành những kỹ năng ban đầu về du lịch. Người dân Pác Ngòi ngày càng làm du lịch hiện đại hơn, văn minh hơn, các nhà đều có website, khách có thể “book” chỗ trên mạng. Du khách thường tới đây nhiều vào mùa lễ tết hoặc cuối tuần, còn ngày thường, người dân vẫn làm nông nghiệp, đánh cá tôm.
Từ bản Pác Ngòi, homestay đã lan ra các bản khác trong xã như bản Bó Lù, bản Cám, bản Cốc Tộc. Lãnh đạo ngành du lịch địa phương cũng muốn nhân rộng mô hình này để người dân thoát nghèo.